طی سال‌های گذشته اخبار سرقت شاهکارهای هنری در رسانه‌های جهان منتشر می‌شد اما کسی تصور نمی‌کرد پای سرقت آثار هنری به ایران هم کشیده شود. البته یکی از عجیب‌ترین سرقت‌های آثار هنری در ایران سرقت‌های زنجیره‌ای تعدادی از مجسمه‌های نصب‌شده در سطح شهر تهران بود که طی مدت کوتاهی در سال 89ناپدید شدند و سرانجام هم سارقانش پیدا نشدند.
اخیرا دو تابلوی نقاشی خط نفیس از محمد احصایی، هنرمند پیشکسوت ایرانی و چند اثر هنری دیگر (متعلق به مجموعه‌ای خصوصی) از محل نگهداری آنها در شمال تهران به سرقت رفته است.
به گفته کارشناسان، تابلوهای احصایی ازجمله آثار شاخص این هنرمند محسوب می‌شوند که مالک فعلی، آنها را در سال 1387خریداری کرده بود. تابلوی به‌سرقت‌رفته اول با‌عنوان «محبت»، در ابعاد 180در 180سانتی‌متر ، مربوط به سال1383 است که امضای «احصایی83» در حاشیه پایین آن به چشم می‌خورد. تابلوی به‌سرقت‌رفته دیگر از مجموعه معروف این هنرمند تحت عنوان «ذکر تصویری‌الله» است و «سماع» نام دارد. سال اجرای این اثر 1992است و ابعاد کلی آن نیز 86در 86سانتی‌متراست.
انتشار این خبر بار دیگر توجه اغلب محافل هنری را به سوی خود جلب کرد و پرسش‌های متعددی را پیرامون سرنوشت آثار به‌سرقت‌رفته، در اذهان عمومی و به‌ویژه کارشناسان امر برانگیخت؛ چرا‌که سرقت دو تابلوی مدرن از یک هنرمند مشهور، بی‌شک اتفاقی مهم در هنر معاصر ایران به‌حساب می‌آید. درباره دلایل و عوامل سبب‌ساز سرقت آثار هنری، برخی کارشناسان معتقدند رونق گرفتن اقتصاد هنر ایران طی چند سال اخیر در منطقه و جهان باعث شده تا سارقان هم به ارزش مادی آثار مدرن و معاصر پی ببرند.
در واقع بعضا قیمت‌های خیره‌کننده برخی آثار هنری در اکسپوهای مختلف در داخل کشور، یکی از دلایل اغواکننده سارق یا سارقان بوده است و به این دلیل که اثر هنری ارزشمند است و میلیون‌ها دلار می‌ارزد و همچنین در نهایت چندکیلوگرم وزن دارد برای سرقت آنها انگیزه پیدا کرده‌اند. نکته دیگر این است که اگر این آثار به خارج از کشور منتقل شوند چه راهکاری قانونی برای بازپس‌گیری آنها از طریق پلیس بین‌الملل وجود دارد؟
در این‌باره محمد بهشتی، کارشناس هنر می‌گوید: «مطابق با کنوانسیون جهانی استرداد اموال منقول، آثار به‌سرقت‌رفته از موزه‌ها یا آثار مدرن هنری از طریق پلیس بین‌الملل قابل بازپس‌گیری هستند. در ایران هم آثار شناسنامه‌دار هنری، اعم از مدرن یا غیرمدرن که به سرقت رفته باشند از طریق نماینده اینترپل در ایران قابل بازیابی و استرداد هستند. در مورد آثار هنری مدرن، چنانچه اثر مزبور دارای برگه اصالت اثر باشد می‌توان از طریق پلیس اینترپل نسبت به دستگیری ربایندگان آنها اقدام کرد».
با وجود تمام این موارد، سرقت و ناپدید‌شدن یک اثر تاریخی، هنری و فرهنگی که جنبه ملی دارد زیان‌های غیرقابل جبرانی بر پیکره فرهنگ و هنر یک کشور وارد می‌سازد. هرچند نمی‌توان به‌صورت مطلق انتظار داشت سرقت آثار هنری متوقف یا به صفر برسد اما به‌نظر می‌رسد همچنان‌که اغلب موزه‌هایی که آثار ارزشمندی در آنها نگهداری می‌شود سیستم امنیتی بسیار قوی دارند، و امکان سرقت را به حداقل رسانده است.
بهتر است مجموعه‌داران هم با‌استفاده از تجربیات موزه‌ها و همکاری پلیس، دقت بیشتری برای صیانت از این آثار ملی و فرهنگی به‌خرج دهند.
